Класіфікацыя гербаў, якая ўжываецца ва ўсіх вядомых нам выданнях па гральдыцы, гэта класіфікацыя па армігерах. Адпаведна ёй вылучаюцца гербы дзяржаўныя, гарадскія, прыватныя або родавыя і г. д. З выданняў, створаных на падставе такога кшталту класіфікацыі, мы можам даведацца, як выглядае герб горада Менска, або герб князёў Радзівілаў, але адшукаць, каму належыць герб з чорным мядведзем у залатым полі, карыстаючыся такімі выданнямі, можна толькі выпадкова трапіўшы на старонку з малюнкам такога герба. Між тым, для нармальнага развіцця геральдычнай навукі ўяўляецца неабходным выданне, з дапамогай якога даследчык мог бы атрымаць інфармацыю, аб усялякім, спатканым ім у дакументах, або дзе-небудзь яшчэ гербе. Для таго, каб стварэнне такога даведніка стала магчымым, неабходна распрацаваць класіфікацыю гербаў, якая засноўвалася бы выключна на іх вонкавых асаблівасцях. Распрацоўцы такой класіфікацыі і прысвячаецца дадзены артыкул.
У першую чаргу, усе гербы можна размеркаваць на дзве вялізныя групы: аднапольныя і шматпольныя. Шматпольныя гербы, ў сваю чаргу, размяркоўваюцца па групах адпаведна колькасці палёй: двухпольныя, трохпольныя, чатырохпольныя і г. д. Але звернемся да аднапольных гербаў. Яны размяркоўваюцца па падгрупах адпаведна колеру поля. У першую падгрупу ўвайдуць гербы з блакітным, напрыклад, колерам тарчы, у другую – з зялёным, у трэцяю – з чырвоным, у чацвёртую з чорным. У пятую і шостую групы ўвайдуць гербы з металічнай тынктурай – золатам і срэбрам, а ў сёмую і васьмую – з гарнастаевай і вавёркавай шрафіроўкай. У дзявятую падгрупу можна ўключыць гербы з рэдкімі тынктурамі адносна поздняга паходжання: лускай і бяростай.
Унутры кожнай “колеравай” падгрупы дзяленне пайдзе па колькасці геральдычных фігур, размешчаных на тарчы. Так, напрыклад, шляхецкі герб Кур (белы певень на чырвоным полі) ўвайдзе ў групу аднапольных гербаў, у падгрупу чырвонага колеру, падпадгрупу гербаў з адной геральдычнай фігурай, а герб Гелгуд (у чырвоным полі залатая шасціканцовая зорка і чорнае птушынае крыло) – у групу аднапольных гербаў, у падгрупу чырвонага колеру, падпадгрупу гербаў з дзвюма геральдычнымі фігурамі. Прыкладам аднапольнага герба з трымя геральдычнымі фігурамі можа служыць герб князёў Астрагорскіх (у чырвоным полі умоўна-геаметрычны сымбаль, як на гербе Агенчык, залатая шасціканцовая зорка і залаты паўмесяц пад ёй). Пры гэтым мае сэнс развясці па розных раздзелах гербы з некалькімі рознымі геральдычнымі фігурамі на тарчы, як вышэйпамянёны герб Астрагорскіх, і гербы з некалькімі аднолькавымі фігурамі (прыкладам апошняга можа служыць герб французскіх каралёў – тры белыя ліліі на блакітным полі). Трэба заўважыць, што геральдычныя фігуры разгледжваюцца намі ў якасці асобных, калі яны не дакранаюцца адна да адной. Калі жа фігуры дакранаюцца адна да адной, яны разгледжваюцца як адна складаная фігура. Прыкладам складанай фігуры можа служыць дзева на мядзведзе з герба Равіч. Унутры падгрупы герб размяркоўваюцца ў алфавітным парадку ў адпаведнасці з назвай геральдычнай фігуры. Так, сярод аднапольных гербаў з чырвоным колерам тарчы і адной геральдычнай фігурай па нашай класіфікацыі спярша пайдзе герб Порай (ружа белая), а потым герб Окша (сякера белая). Звяртаючыся да складаных геральдычных фігур, заўважым, што мы будзем называць іх заўсёды па верхняй фігуры. Адпаведна з гэтым прынцыпам, фігуру на гербе Равіч мы называем "дзева на мядзведзе", а не "мядзведь з дзевай на спіне", і шукаць гэты герб трэба будзе на літару Д, а не на літару М.
Як ужо было сказана вышэй, шматпольныя гербы размяркоўваюцца па падгрупах, у першую чаргу, па колькасці палёў. Далей ідзе размяркаванне па падпадгрупах у адпаведнасці з тыпам дзялення тарчы: герб, з тарчай, падзеленай па гарызанталі, з тарчай, падзеленай па вертыкалі, з тарчай, падзеленай па дыяганалі злева направа, з тарчай, падзеленай па дыяганалі справа налева. Унутры кожнай падгрупы герб размяркоўваюцца па алфавіту ў адпаведнасці з назвай геральдычнай фігуры першага поля. Нагадаем, што пры гарызантальным дзяленні тарчы першым лічыцца верхняе поле, а пры вертыкальным – правае. Пры дыяганальным дзяленні першым лічыцца правае поле, незалежна ад таго, дзеліцца тарча справа налева, або злева направа.
Сказанае вышэй распаўсюджваецца таксама на герб з трохпольным, чатырохпольным, пяціпольным і г. д. дзяленнем тарчы. Першае поле вылучаецца ў адпаведнасці з агульнапрынятымі правіламі блазаніравання, якія вядомы ўсім, хто цікавіўся геральдыкай, і не патрабуюць асобнага апісання ў дадзеным артыкуле.
Завяршаючы свій артыкул, аўтар лічыць патрэбным падкрэсліць, што класіфікацыя, якая прапаноўваецца ў дадзенай публікацыі, распаўсюджваецца толькі на гербы з традыцыйнай структурай, галоўным элементам якога з’яўляецца тарча. Для герба Савецкага Саюза, або Злучаных Штатаў Амерыкі ў дадзенай класіфікацыі месца няма.
